بررسی کاربرد الگوی آموزشی اعتقاد بهداشتی (hbm) بر رفتارهای پیشگیری کننده از ابتلا به مالاریا

بیماری مالاریا مهمترین بیماری عفونی انگلی است که یکی از مشکلات بهداشتی کشور ما محسوب می شود گرچه بیش از 50 سال از مبارزه علیه این بیماری در ایران می گذرد، ولی متاسفانه مالاریا در جنوب شرقی کشور به صورت کانون دائمی اهمیت خود را حفظ کرده. این پژوهش یک مطالعه تجربی است که بمنظور "بررسی کاربرد الگوی اعتقاد بهداشتی بر رفتارهای پیشگیری کننده از مالاریا در مناطق روستائی شهرستان کهنوج" انجام شده است . نمونه این پژوهش شامل 446 زن (257 نفر ساکن دو روستا بعنوان گروه شاهد و 189 نفر ساکن دو روستای دیگر بعنوان گروه تجربی) بود، که به روش خوشه ای چند مرحله ای از بین روستاهای شهرستان کهنوج بطور تصادفی انتخاب و به دو گروه تجربی و شاهد تقسیم شدند. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه و چک لیست پژوهشگر ساخته استفاده شد. بعد از گردآوری داده های مرحله پیش آزمون، برنامه آموزشی، بمدت 9 ماه توسط بهورزان (بهورزان به مدت دو هفته درباره مالاریا بوسیله پژوهشگر آموزش داده شدند) تحت نظر پژوهشگر اجرا شد، دو ماه بعد از آموزش پس آزمون انجام گردید. داده های بدست آمده از طریق شاخص های مرکزی، آزمون های پارامتریک t، t زوج، آنالیز واریانس ، ضریب همبستگی پیرسون و غیرپارامتریک کای دو، مک نمار، کروسکال والیس و ویل کاکسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش در پیش آزمون تفاوت معنی داری بین ویژگیهای فردی و اجزاء الگو اعتقاد بهداشتی در گروه تجربی و شاهد نشان نداد. بعد از آموزش اجزاء الگوی اعتقاد بهداشتی در دو گروه تجربی و شاهد مورد مقایسه قرار گرفت ، تفاوت معنی داری در میانگین نمرات حساسیت ، شدت ، منافع و موانع درک شده و همچنین نگرش و آگاهی مشاهده شد(p<0.0001) بطوریکه در همه موارد نمرات گروه تجربی بیش از شاهد بود. علاوه براین در مورد نحوه انجام رفتارهای پیشگیری کننده بجز"اجازه سمپاشی اماکن" رفتارهای گروه تجربی به طور معنی داری بیش از گروه شاهد (p<0.04) در مورد راهنمای عمل شامل آگاهی از علائم بیماری، درصد پاسخ صحیح در گروه تجربی بطور معنی داری بیش از گروه شاهد (p<0.0001) بود. همچنین تفاوت میانگین نمرات اجزاء الگو بجز"راهنمای عمل" قبل و بعد از آموزش در دو گروه تجربی و شاهد مقایسه گردید که در همه موارد تفاوت معنی دار آماری مشاهده شد (p<0.0001) و بیشترین تفاوت مربوط به آگاهی بود بطوریکه تفاوت میانگین آگاهی گروه تجربی 7/88 و در گروه شاهد -0/27 بود. با توجه به نتایج بدست آمده و عدم تفاوت دو گروه در قبل از آموزش ، می توان نتیجه گرفت که تفاوت اجزاء الگوی اعتقاد بهداشتی، آگاهی، نگرش و رفتارهای پیشگیری کننده، بعد از آموزش ناشی از تاثیر اجرای برنامه آموزش بوده است که منجر به بهبود آگاهی و رفتارهای پیشگیری کننده در گروه تجربی گردیده است ، بنابراین به منظور اجرای موثرتر روشهای مبارزه با بیماری، ضروری است که برنامه های آموزشی در دستور کار کمیته کشوری مبارزه با مالاریا قرار گیرد.